شرح حال و یافته‌های بالینی

J.B. دختر ۲ ساله‌ای است که برای ارزیابی ضعف رشد به درمانگاه اطفال ارجاع داده شد. در طی شیرخوارگی J.B. ، اسهال و کولیک داشت که با جایگزینی شیر خشک استاندارد او توسط شیر خشک حاوی عناصر بهبود یافت. با اضافه شدن غذاهای خانگی به رژیم غذایی ، او مدفوع بدبویی حاوی ذرات غذا پیدا کرد.

در طی سال دوم عمر ، J.B. به خوبی رشد نکرد، دچار سرفه مزمن شد و عفونتهای مکرر تنفسی فوقانی پیدا کرد. هیچ فرد دیگری در خانواده ، نارسایی رشد ، اختلالات تغذیه‌ای یا بیماریهای ریوی نداشت. در معاینه بالینی ، وزن و قد او زیر صدک سوم و دور سرش در صدک دهم بود. او دچار بثور قنداقی شدید و چماقی شدن خفیف انگشتان بود. معاینه او از سایر جهات طبیعی بود. آزمایشات بیماری را CF تشخیص دادند.

علت بیماری

CF ، نوعی اختلال اتوزومی مغلوب حمل اپی‌تلیال یونی است که به علت جهشهایی در ژن تنظیم کننده هدایت ورای غشایی CF به نام CFTR ایجاد می‌شود. اگر چه CF در تمام نژادها مشاهده شده است، عمدتا بیماری مردمان اروپایی شمالی می‌باشد.

بیماریزایی

CFTR ، نوعی کانال کلریدی تنظیم شونده یا CAMP است که سایر کانالهای یونی را تنظیم می‌کند. CFTR، هیدراتاسیون ترشحات در داخل راههای هوایی و مجاری را از طریق دفع کلراید و مهار برداشت سدیم حفظ می‌کند. اختلال عملکرد CFTR می‌تواند بر بسیاری از اعضای مختلف تاثیر بگذارد، خصوصا اعضایی که موکوس ترشح می‌کنند مانند راههای تنفسی فوقانی و تحتانی ، پانکراس ، دستگاه صفراوی ، دستگاه تناسلی مذکر ، روده و غدد عرق ، ترشحات بی‌آب و چسبنده در ریه‌های بیماران مبتلا به CF ، جلوی کلیرانس موکوسی – مژکی را می‌گیرد.

عملکرد پپتیدهای طبیعی ضد میکروبی را مهار می‌کند و راه هوایی را مسدود می‌نماید. ظرف ماههای اول عمر ، این ترشحات و باکتری‌های جای گرفته در آنها نوعی واکنش التهابی را آغاز می‌کنند. رهاسازی سیتوکین‌های التهابی ، آنزیمهای ضد باکتریایی میزبان و آنزیمهای باکتریایی به نایژک‌ها صدمه می‌زند. چرخه‌های راجعه عفونت ، التهاب و تخریب بافتی ، مقدار بافت ریوی واجد عملکرد را کاهش می‌دهند و سرانجام موجب نارسایی تنفسی می‌شوند.

فنوتیپ و سیر طبیعی

CF بطور کلاسیک در اوایل کودکی تظاهر می‌کند، هر چند تقریبا ۴ درصد بیماران در بزرگسالی تشخیص داده می‌شوند. ۱۰ تا ۲۰ درصد بیماران در بدو تولد با ایلئوس مکونیوم تظاهر می‌کنند و سایرین با شکایات تنفسی مزمن یا نارسایی رشد ، یا هر دو در سنین بالاتر مراجعه می‌کنند. پیشرفت بیماری ریوی ، عامل اصلی تعیین کننده ابتلا و مرگ و میر است. اکثر بیماران به علت نارسایی تنفسی بین ۳۰ تا ۴۰ سالگی فوت می‌کنند.

اداره بیمار

۱ تا ۲ درصد مبتلایان به CF ، غلظت طبیعی کلر در عرق نشان می‌دهند. به هر حال در این بیماران ، اختلاف پتانسیل ورای اپی‌تلیال بینی معمولا تشخیص دهنده CF است. در هر حاضر هیچ درمان علاج دهنده‌ای برای CF وجود ندارد ، هر چند بهبود اداره علایم بیمار ، طول عمر متوسط را از اویل کودکی به ۴۰ – ۳۰ سالگی افزایش داده است. اهداف درمان طبی برای CF عبارتند از: پاک‌سازی ترشحات ریوی ، کنترل عفونت ریوی ، تغذیه کافی و پیشگیری از انسداد روده.

اگر چه درمان طبی پیشرفت بیماری ریوی را آهسته می‌کند، تنها درمان موثر برای نارسایی تنفسی در CF ، پیوند ریهاست. جایگزینی آنزیمهای پانکراس و مکمل ویتامینهای محلول در چربی ، سوء جذب را بطور موثری درمان می‌کند. به هر حال به علت افزایش نیازهای کالریک بدن و بی‌اشتهایی ، بسیاری از بیماران به مکملهای کالری هم نیاز دارند. اکثر بیماران به مشاوره وسیع جهت مواجه با آثار روانی ابتلا به نوعی بیماری مزمن کشنده نیز احتیاج دارند.

خطر توارث

خطر تجربی داشتن فرزندی مبتلا به CF برای یک زوج ، بسته به فراوانی CF در گروههای نژادی آنها بسیار تغییر می‌کند. در مورد مردمان آمریکای شمالی که سابقه خانوادگی CF ندارند و از نژاد اروپای شمالی می‌باشند، خطر تجربی برای حامل بودن هر یک از آنها تقریبا ۱ در ۲۵ است. در مورد زوجهایی که یک فرزند مبتلا به CF دارند ، خطر ابتلای فرزندان بعدی به Cf ، حدود ۴/۱ است.